دانشنامة علایی تالیف ابوعلی حسین بن عبدالله بن حسن بن علی بن سینا، مشهور به ابوعلیِ سینا و ابن سینا و پور سینا، پزشک و شاعر و از مشهورترین و تاثیرگذارترینِ فیلسوفان و دانشمندان ایران‌زمین است که به ویژه به دلیل آثارش در زمینه فلسفه ارسطویی و پزشکی اهمیت دارد.
دانشنامه علائی در پنج علم یا پنج فصل: 1. علم منطق، 2. علم طبیعی (علم زیرین) 3. علم هیئت 4.علم موسیقی و 5. علم از سوی ابن سینا تألیف شده است. در این دانشنامه ابن سینا تلاش کرده است تا آنجا که می‌تواند واژه‌های فارسی بکار برد.
دانشنامة علایی از زمان نگارش آن تا همین امروز بر نویسندگان و مترجمان آثار فلسفی و ادبی اثرگذار بوده است. ابن سینا این دانشنامه را در فاصلة سالهای 413 تا 428 برای سپاس از حمایت‌های فرماندار وقت اصفهان، ابوجعفر دشمن زیار ملقب به علاء الدوله کاکویه نوشت و به همین سبب دانشنامة علایی نام گرفته است. از بخشهای مختلف کتاب سه بخش نخست، منطق، الهیات و طبیعیات از نوشته‌های خود ابن سینا بجا مانده است و بخشهای مربوط به ریاضیات شامل هندسه، هیئت و حساب را که در همان زمان از بین رفته بود. ابوعبید جوزجانی پس از وفات ابن سینا از نوشته‌های دیگر او به تلخیص در آورده است. بخش نخست کتاب درباره منطق و بخش دوم با نام فلسفة برین درباره الهیات است. این کتاب نسخه‌های خطی فراوانی دارد.
این کتاب در سال 2013 در ترکیه با ترجمه مراد دمیرکل به ترکی، از سوی انتشارات سازمان نسخ خطی ترکیه منتشر شده است. مترجم در ترجمه کتاب، نسخه خطی عین علی دانشمند عثمانی را که در سال 1657 میلادی کتابت شده و با صفحه‌های طلایی و جداول و نمودارهای قرمزرنگ خود بسان یک اثر هنری درآمده، پایه کار خود قرار داده است. این کتاب در کتابخانه نسخ خطی نورو عثمانیه استانبول که یکی از نفیس‌ترین مراکز فرهنگی در این حوزه در شهر استانبول و حتی سراسر ترکیه به شمار می‌رود موجود است. متن فارسی کتاب دانشنامه علائی کتابت شده به دست عین علی، در لابلای این کتاب 524 صفحه‌ای به طور کامل جای گرفته و در مقابل هر صفحه فارسی نسخه اصلی، ترجمه ترکی آن آورده شده است.